Vormen en voorbeelden van milieucriminaliteit in Nederland

Milieucriminaliteit komt in veel verschillende vormen voor, van kleine tot grote milieudelicten. Op deze pagina lees je meer over enkele vormen van milieucriminaliteit die we in Nederland zien. Aan de hand van duidelijke voorbeelden ontdek je wat milieucriminaliteit precies is. En wat de gevolgen ervan kunnen zijn voor jou en je omgeving.

Wat is milieucriminaliteit?

Milieucriminaliteit betekent dat een persoon of bedrijf milieuregels negeert, vaak om geld te besparen of meer winst te maken. Dit kan schadelijke gevolgen hebben voor de natuur en/of voor (de leefomgeving van) mensen.

Denk bijvoorbeeld aan giftig afval dat in de natuur wordt weggegooid, om niet voor de verwerking daarvan te hoeven betalen. Of aan verboden bestrijdingsmiddelen die worden gebruikt om sneller of goedkoper te werken. Ook fabrieken die zonder vergunning gevaarlijke stoffen uitstoten en daarmee de omgeving schaden, vallen onder milieucriminaliteit.

Er bestaat nog veel onduidelijkheid rondom milieucriminaliteit. Niet altijd is duidelijk of een schadelijke activiteit ook strafbaar is. Soms mag iets volgens de wet, maar veroorzaakt het toch schade. Om het antwoord op de vraag wat milieucriminaliteit is te verduidelijken, volgen hieronder de belangrijkste vormen en voorbeelden van milieucriminaliteit.

Vormen van milieucriminaliteit in Nederland

Milieucriminaliteit kent veel vormen. Van kleine milieudelicten tot internationaal georganiseerde milieucriminaliteit waar grote bedrijven bij betrokken zijn.

Het Openbaar Ministerie doet regelmatig onderzoek naar milieucriminaliteit in Nederland. Daarbij kiest het OM samen met andere organisaties een aantal onderwerpen die op dat moment belangrijk of actueel zijn. De resultaten worden beschreven in het rapport ‘Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit’. In het rapport van 2021 zijn de volgende negen vormen uitgewerkt:

• Mestfraude
  • Hierbij worden cijfers vervalst over hoeveel mest er wordt geproduceerd, vervoerd of verwerkt, of wordt mest zonder juiste vergunning geproduceerd, vervoerd of verwerkt
  • Gebeurt vaak om hoge kosten voor het vervoeren of verwerken van mest te ontwijken
• Illegale gewasbeschermingsmiddelen (verboden bestrijdingsmiddelen)
  • Hierbij gaat het om het gebruiken, verkopen of inkopen van bestrijdingsmiddelen die verboden of nagemaakt zijn
  • Gebeurt vaak om goedkoper of sneller te werken
• Bodemfraude
  • Hierbij wordt vervuilde grond vermengd met schone grond of verkocht als schone grond
  • Levert vaak geld op omdat vervuilde grond duurder is om te verwerken
• Afvalcriminaliteit
  • Hierbij wordt afval bijvoorbeeld verkeerd verwerkt of zomaar ergens in de natuur gegooid
  • Gebeurt vaak om regels te ontwijken en zo kosten te besparen
• Oliefraude
  • Hierbij wordt olie vervalst of vermengd met afvalstoffen
  • Gebeurt vaak om meer winst te maken of slechte olie toch te kunnen verkopen
• Illegale handel in gefluoreerde broeikasgassen
  • Hierbij worden schadelijke gassen zoals koelmiddelen zonder vergunning verkocht of gekocht
  • Gebeurt vaak omdat dit goedkoper is en voor veel winst zorgt
• Milieudelicten rondom zeer zorgwekkende stoffen (ZZS)
  • Hierbij worden gevaarlijke stoffen zoals PFAS of asbest zonder vergunning gebruikt, uitgestoten of opgeslagen
  • Gebeurt vaak om kosten te besparen
• Illegaal vuurwerk
  • Hierbij gaat het om het kopen, verkopen of opslaan van verboden vuurwerk
  • Gebeurt vaak omdat er veel geld mee te verdienen is
• Wildlife crime
  • Hierbij gaat het om illegale handel in beschermde dieren, planten of producten daarvan (zoals ivoor of tropisch hout)
  • Gebeurt vaak omdat er veel vraag naar is en er veel winst mee te maken is

Naast deze negen vormen bestaan er nog veel meer soorten milieudelicten. Dit zijn alleen de negen vormen van milieucriminaliteit zoals genoemd in het Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit 2021.

Voorbeelden van milieucriminaliteit met grote gevolgen voor mensen en hun omgeving

Milieucriminaliteit kan grote gevolgen hebben voor mensen en hun leefomgeving. Enkele voorbeelden van (mogelijke) slachtoffers van milieucriminaliteit zijn:

• omwonenden van een fabriek die gevaarlijke stoffen uitstoot en die zich zorgen maken om hun gezondheid,
• boeren en omwonenden van landbouwvelden die in aanraking komen met verboden en/of heel giftige bestrijdingsmiddelen, en
• werknemers die zonder goede bescherming met gevaarlijke stoffen moeten werken.

Niet alle milieudelicten uit het Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit hebben evenveel gevolgen voor burgers en hun omgeving. Zo brengen bijvoorbeeld mestfraude en oliefraude risico’s mee voor natuur, economie en veiligheid, maar ze raken niet altijd direct mensen. Hieronder ontdek je meer over vier vormen van milieucriminaliteit die mogelijk (ook) directe gevolgen hebben voor mensen, inclusief heldere voorbeelden.

Waarom melden belangrijk is

Alle genoemde vormen en voorbeelden van milieucriminaliteit kunnen grote gevolgen hebben en veel schade brengen aan de omgeving. Denk aan gezondheidsklachten, verlies van woonplezier en gevaarlijke situaties in de omgeving.

Soms komt een milieudelict pas aan het licht door meldingen van burgers. Eén melding kan al genoeg zijn om een onderzoek te starten. Al is het vaker zo dat er meerdere meldingen nodig zijn voordat er actie wordt ondernomen.

Twijfel je of iets strafbaar is? Ook dan is melden belangrijk. Jouw melding kan helpen om schade te voorkomen of om bijvoorbeeld bestaande vergunningen opnieuw te bekijken. Lees meer op onze pagina over het melden van milieucriminaliteit.

Wat kun je doen als je zelf met milieucriminaliteit te maken hebt?

Ben je zelf slachtoffer van een bepaalde vorm van milieucriminaliteit? Op Slachtofferwijzer lees je wat je kunt doen als je met milieucriminaliteit te maken hebt.

Op onze website (Fonds Slachtofferhulp) lees je meer over ons programma Milieucriminaliteit en hoe wij slachtoffers steunen.